یکی از زمینهها و شرایط لازم برای تحقق ظهور، وجود یاورانی شایسته و لایق برای پشتیبانی از قیام و انجام کارهای حکومت جهانی است بدیهی است وقتی انقلابی جهانی به وسیله رهبری آسمانی روی میدهد یاورانی متناسب با آن میخواهد و اینگونه نیست که هر کس ادّعای یاوری کند بتواند در آن میدان، حضور یابد.
در این باره به جریان زیر توجه کنید:
«یکی از شیعیان امام صادق(ع) به نام سهل بن حسن خراسانی به آن حضرت میگوید:
چه چیز شما را بازداشته است از اینکه حق مسلّم خود (حکومت) را به دست بگیرید در حالی که صدهزار شیعه ی پا در رکاب و شمشیر زن در اختیار شماست؟ امام دستور میدهند تا تنور آتشی فراهم شود و چون شعلههای آتش بالا میگیرد به سهل میفرمایند: ای خراسانی برخیز و در تنور بنشین سهل که گمان کرده است امام از او خشمگین شده، شروع به عذر خواهی میکند و میگوید: آقا مرا ببخشید و به آتش شکنجه ام نکنید!! امام میفرماید: از تو گذشتم.
در این حال هارون مکّی از شیعیان راستین حضرت وارد میشود و سلام میکند. امام صادق(ع) به او پاسخ میدهد و بدون هیچ مقدمهای به او میفرماید: در درون تنور بنشین!
هارون مکّی بی درنگ و بدون هیچ پرسشی، این کار را انجام میدهد! امام صادق(ع) در همان حال با مرد خراسانی گفتگو میکند و درباره خراسان خبرهایی میدهد چنانکه گویی خود شاهد آن بوده است و پس از مدّتی به سهل میفرماید: برخیز ای خراسانی و داخل تنور را نگاه کن! سهل برخاسته و داخل تنور را نگاه میکند و هارون را میبیند که در میان شعلههای آتش چهار زانو نشسته است!
آنگاه امام(ع) از او میپرسد: در خراسان، چند نفر مثل هارون میشناسی؟! خراسانی میگوید: به خدا قسم، یک نفر هم اینگونه سراغ ندارم حضرت میفرماید: آگاه باش! ما در زمانی که پنج نفر یاور و پشتیبان پیدا نکنیم قیام نمیکنیم. ما بهتر میدانیم که کدام زمان، زمان قیام است!»
بنابراین جا دارد صفات و ویژگیهای یاوران امام مهدی(عج) را در آئینه روایات پیشوایان دینی مرور کنیم تا بدین وسیله جایگاه خود را شناخته و در پی رفع کمبودهای خود باشیم.
1. معرفت و اطاعت
یاران مهدی(عج) از شناخت عمیق نسبت به خداوند و امام خود برخوردارند و با آگاهی کامل در میدانِ حق حضور یافتهاند.
امام علی(ع) درباره آنها فرموده است:
«مردانی که خدا را چنان که شایسته است شناختهاند.»
شناخت و اعتقاد آنان نسبت به امام نیز در ژرفای وجودشان ریشه دوانیده و سراسر وجودشان را فرا گرفته است این شناختی فراتر از دانستن نام و نشان و نسب امام است. معرفت به حق ولایت امام و جایگاه بلند او در مجموعه هستی است و این همان معرفتی است که آنها را سرشار از محبّت او کرده و مطیع و گوش به فرمان او قرار داده است؛ زیرا که میدانند سخن امام سخن خدا و اطاعت از او اطاعت از خداست.
پیامبر(ص) در توصیف آنها فرموده است:
«آنها در اطاعت از امام خویش میکوشند.»
2. عبادت و صلابت
یاوران مهدی در عبادت از پیشوای خود الگو گرفتهاند و روزها و شبها را با ذکر شیرین حق سپری میکنند امام صادق(ع) درباره آنها فرمود:
«شبها را با عبادت به صبح میرسانند و روزها را با روزه به پایان میبرند و در سخنی دیگر فرمود: بر فراز اسب ها، خدا را تسبیح میگویند.»
و همین ذکر خداست که از آنان مردانی آهنین ساخته است که هیچ چیز صلابت و استواری آنها را در هم نمیشکند امام صادق(ع) فرمود:
«آنان مردانی هستند که گویا دل هایشان پارههای آهن است.»
3. جان نثاری و شهادت طلبی
معرفت عمیق یاران، نسبت به امام مهدی، دلهای آنها را مملوّ از عشق به امام میکند بنابراین در میدان رزم او را چون نگینی در میان میگیرند و جان خود را سپر بلای او میکنند.
امام صادق(ع) فرمود:
«(یاران مهدی) در میدان رزم در اطراف او میچرخند و با جان خود از او محافظت میکنند.»
و نیز فرمود:
«آنها آرزو میکنند که در راه خدا به شهادت برسند.»
4. شجاعت و دلیری
یاران مهدی(عج) مانند مولایشان افرادی شجاع و مردانی پولادین هستند امام علی(ع) در وصف آنها فرمود: «همه آنها شیرانی هستند که از بیشهها بیرون شدهاند و اگر اراده کنند کوهها را از جا میکنند.»
5. صبر و بردباری
بدیهی است که مبارزه علیه ظلم جهانی و برقراری حکومت عدل جهانی با رنج و مشقتهای فراوان همراه است و یاوران امام در راه تحقق آرمانهای جهانی امام مهدی(عج) مشکلات و ناگواریها را به جان میخرند ولی از سر اخلاص و تواضع، عمل خود را ناچیز میشمارند.
امام علی(ع) فرمود:
«آنها گروهی هستند که به خاطر صبر و بردباری در راه خدا، بر خداوند منّت نمیگذارند. و از این که جان خویش را تقدیم آستان حضرت حق میکنند، به خود نمیبالند و آن را بزرگ نمیشمارند.»
6. اتّحاد و همدلی
امام علی(علیه السلام) در توصیف همدلی و اتحاد یاران امام چنین فرمود:
«ایشان یکدل و هماهنگ هستند.»
این یکدلی به سبب آن است که خودخواهیها و خواستههای شخصی در وجود آنان نیست آنها با اعتقادی صحیح در زیر یک پرچم و برای یک هدف، قیام میکنند و این خود یکی از عوامل پیروزی آنها بر جبهه مقابل میباشد.
7. زهد و پارسایی
امام علی(ع) در وصف یاران مهدی(عج) فرمود:
«او از یارانش بیعت میگیرد که طلا و نقرهای نیندوزند و گندم و جوی ذخیره نکنند.»
آنان اهداف بلندی دارند و برای آرمانی بزرگ برخاستهاند و مادّیات دنیا نباید آنها را از اهداف و آرمانها باز دارد. بنابراین آنها که با دیدن زرق و برق دنیا، چشمهایشان خیره میشود و دل هایشان می لرزد در میان یاوران ویژه امام مهدی(عج) جایی ندارند.
آنچه گذشت بخشی از ویژگیهای یاران امام مهدی(عج) بود و به جهت برخورداری از این خصوصیات، در روایات از آنان به بزرگی یاد شده است و پیشوایان معصوم(ع) زبان به ستایش و بزرگداشت آنان گشودهاند.
پیامبر اکرم(ص) در وصف آنان فرموده است:
«اوُلئِکَ هُمْ خِیار الاُْمّةِ؛
آنان بهترین امت (من) هستند.»
و در سخنی دیگر امام علی(ع) فرموده است:
«فَبِاَبی وَاُمّی مِنْ عِدّة قَلیلَة اَسْمائُهُمْ فِی الاَْرضِ مَجْهُولَةٌ؛
پدر و مادرم فدای گروه اندکی باد که در زمین ناشناختهاند.»
البتّه یاوران مهدی(عج) بر طبق لیاقت و شایستگیها در ردههای مختلف قرار میگیرند و در روایات آمده است که آن حضرت علاوه بر 313 نفر یار ویژه که کادر اصلی قیام را تشکیل میدهند، از لشکری 10 هزار نفری نیز برخوردار است و به علاوه خیل عظیم مؤمنان منتظر به یاری او خواهند شتافت.
قیام و انقلاب جهانی امام مهدی(عج) نشانه هایی دارد. دانستن این علائم، آثار مهمّی در پی خواهد داشت. از آنجا که این نشانهها نوید بخش فرج مهدی آل محمد(ص) است، وقوع هر یک از آنها نور امید را در دلهای منتظران، پر فروغتر خواهد کرد و برای معاندان و منحرفان مایه تذکّر و هشدار خواهد بود تا از بدی و تباهی دست بردارند همچنان که منتظران را برای درک ظهور و کسب قابلیت همراهی و حضور در کنار معصوم(ع) مهیاتر خواهد کرد. علاوه بر اینکه آگاهی از اتفاقاتی که در آینده رخ خواهد داد میتواند ما را در برنامه ریزی مناسب برای مواجهه بهتر با آنها یاری دهد، همانگونه که این علائم معیار خوبی برای تشخیص مدّعیان دروغین مهدویت است بنابراین اگر کسی ادّعای مهدویت کرد ولی قیام او همراه با این علائم نبود به سادگی میتوان به دروغگو بودن او پی برد.
در روایات پیشوایان معصوم(ع) علائم فراوانی برای ظهور ذکر شده است که بعضی از آنها پدیدههای طبیعی و عادی و بعضی غیر عادّی و معجزه آسا هستند.
ما از میان این علائم ابتدا آنهایی را که در منابع معتبر بیشتر به صورت برجسته ذکر شده بیان میکنیم و در پایان تعدادی از علائم دیگر را به اختصار برمیشمریم.
امام صادق(علیه السلام) در روایتی فرمود:
«[قیام] قائم(عج) پنج نشانه دارد: خروج سفیانی، یمانی، ندای آسمانی، کشته شدن نفس زکیه و خسف بیداء.»
با توجه به روایات، علائم پنجگانه یاد شده را که در روایات متعدد تکرار شده است در ادامه مطلب توضیح میدهیم گرچه تمام جزئیات حوادث مربوط به آنها برای ما روشن نیست.
در بخشهای گذشته درباره غیبت امام دوازدهم و فلسفه آن سخن گفتیم. آن آخرین حجّت پروردگار غایب شد تا پس از فراهم شدن زمینهها ظاهر شود و جهان را از پرتو هدایتهای مستقیم خود بهره مند سازد. بشریت میتوانست در دوران غیبت، به گونهای عمل کند که هر چه زودتر شرایط حضور امام را آماده سازد ولی به خاطر پیروی از شیطان و هوای نفس و دور ماندن از تربیت صحیح قرآنی و نپذیرفتن ولایت و راهبری معصوم(ع) به بیراهه رفت و هر روز بنای ستمی را در دنیا قرار داد و ظلم و تباهی را گسترده کرد. با انتخاب این مسیر، به سرانجام بسیار بدی رسید. جهانی پر از ظلم و جور، فساد و تباهی، روزگاری تهی از امنیّت اخلاقی و روانی، حیاتی به دور از معنویت و پاکی و اجتماعی پر از تجاوزها و پایمال کردن حقوق زیردستان، محصول عملکرد انسانهای دوران غیبت شد. واقعیتی که در کلام معصومین از قرنها قبل، پیش بینی شده و تصویر سیاه آن، ترسیم گشته بود.
امام صادق(ع) به یکی از یاران خود فرمود:
«هنگامی که ببینی ظلم و ستم فراگیر شده، قرآن فراموش گشته و از روی هوا و هوس تفسیر گردیده، اهل باطل بر اهل حق پیشی گرفته، افراد با ایمان سکوت اختیار کرده، پیوند خویشاوندی بریده شده، چاپلوسی فراوان گشته، راههای خیر بدون رهرو و راههای شر مورد توجه قرار گرفته، حلال، حرام شده و حرام مجاز شمرده شده. سرمایههای عظیم در راه خشم خدا (و فساد و ابتذال) صرف گردیده، رشوه خواری در میان کارکنان دولت رایج شده، سرگرمیهای ناسالم چنان رواج پیدا کرده که هیچ کس جرأت جلوگیری آن را ندارد، شنیدن حقایق قرآن بر مردم گران آید اما شنیدن باطل سهل و آسان باشد، برای غیر خدا به حج خانه خدا بشتابند، مردم سنگدل شوند (و عواطف بمیرد)، اگر کسی اقدام به امر به معروف و نهی از منکر کند به او توصیه میکنند که این کار وظیفه تو نیست، هر سال فساد و بدعتی نو پیدا شود. (هرگاه دیدی اوضاع مردم اینگونه شده) مراقب خویش باش و از خدا نجات و رهایی از این وضع ناهنجار را بخواه (که فرج نزدیک است).»
البته این تصویر سیاه از دوران پیش از ظهور، چهره غالب آن دوره است چرا که در همین روزگار هستند دین باوران حقیقی که بر عهد خود با خداوند استوار میمانند و مرزهای اعتقاد خود را پاس میدارند و در فساد محیط حل نمیشوند و سرنوشت خود را به فرجام زشت دیگران پیوند نمیزنند. و اینها از بهترین بندگان خدا و شیعیان امامان نور هستند که در روایات فراوان مورد تمجید و ستایش قرار گرفتهاند. اینان هم خود پاک زیستند و هم دیگران را به پاکی دعوت میکنند چون نیک میدانند که میتوان از راه ترویج خوبیها و ساختن محیطی معطّر به عطر ایمان، ظهور امام خوبیها را پیش انداخت و مقدمات قیام و حکومت او را فراهم کرد زیرا که زمانی قیام علیه بدیها ممکن است که مصلح موعود یاورانی داشته باشد. و این تفکر نقطه مقابل ایدة باطلی است که معتقدند جهت تعجیل ظهور باید فساد را رواج داد! به راستی آیا پذیرفته است که اهل ایمان در برابر زشتیها و بدیها سکوت کنند تا فساد فراگیر شود و از این راه زمینه ظهور فراهم گردد؟ آیا ترویج خوبیها و فضیلتها نمیتواند ظهور امام خوبان را نزدیک کند؟
فریضه امر به معروف و نهی از منکر از تکالیف قطعی هر مسلمان است که در هیچ زمان و مکانی قابل چشم پوشی نیست پس چگونه است که به خاطر تعجیل ظهور بتوان مروّج ظلم و تباهی شد؟!
چنانکه پیامبر اکرم(ص) فرمود:
«در پایان این امت (مسلمان) قومی خواهند بود که مانند مسلمانان صدر اسلام اجر خواهند داشت آنها امر به معروف و نهی از منکر میکنند و با اهل فتنه (و فساد) میجنگند.»
گذشته از این آنچه در روایات فراوان به آن تصریح شده است، پر شدن جهان از ظلم و ستم است و این به معنی ظالم شدن همه انسانها نیست بلکه همچنان راه خدا، رهروان خود را خواهد داشت و عطر فضیلتها در محیطهای گوناگون به مشام خواهد رسید.
بنابراین، جهانِ پیش از ظهور اگرچه دوران تلخی است ولی به دوره شیرین ظهور پایان میگیرد و اگر چه روزگار فساد و ستمگری است امّا پاک بودن و دیگران را به خوبیها دعوت کردن از وظایف حتمی منتظران است و در تعجیل فرج آل محمد(ص) تأثیر مستقیم دارد.
این بخش را با سخنی از امام مهدی(عج) به پایان میبریم که فرمودند:
«ما را از شیعیان باز نمیدارد مگر آنچه از کردارهای آنان که به ما میرسد و ما را ناخوشایند است و از آنان روا نمیدانیم.»